1761-1808 yılları arasında tahtta bulunan Üçüncü Selim birçok ıslahat hareketine girişmişti. Bu ıslahatlardan en önemlisi Nizam-ı Cedit ordusunu kurmasıydı. Bunun yanında orduyu finanse etmek için de İrad-ı Cedit adında özel bir bütçe oluşturdu. Üçüncü Selim'in yaptığı bu ıslahatlardan kimi çevreler rahatsız oldu. Bu rahatsızlıklar bir süre sonra ayaklanmaya dönüştü. 1806'da Rumeli'deki bazı ayanlar ayaklandılar. Bundan bir sene sonra da İstanbul'daki yeniçeriler ayaklandı. Yeniçerilerin bu ayaklanması "Kabakçı Mustafa İsyanı" olarak bilinir. Meydana gelen bu isyanlar sonucunda 1807'de Üçüncü Selim indirildi. 1808 yılında Üçüncü Selim'in yerine İkinci Mahmut tahta oturdu. İkinci Mahmut'un tahta geçişinde Alemdar Mustafa Paşa'nın büyük rolü vardı. Alemdar Mustafa Paşa, ıslahat yanlısı biriydi ve ıslahat yanlılarını da kendi çevresinde toplamıştı.
Osmanlı Devleti, içte ve dışta zor günler geçiriyordu. İkinci Mahmut tahta çıktığında en önemli sorunlardan biri merkezi hükümetin gücünün giderek etkisizleşmesiydi. Devletin sözü taşrada dinlenmemeye başlamıştı. Yani tam anlamıyla bir kopukluk yaşanıyordu. Bunun en önemli nedeni getirilen malikane sistemiydi.
AYANLARIN ARTAN GÜCÜ
17. yüzyılda meydana gelen Celali İsyanları'nın ardından tımar sahiplerinin yerini ayanlar aldı. Tımar sisteminin yerine iltizam sisteminin getirilmesi ayanların gücünü arttırmıştı. 1695 yılındaysa malikane sistemine geçildi. Bu sistemde yöneticiler bölgelerine gitmeyerek ayanları (müsellim, voyvoda ve subaşı gibi isimlerle) vekil olarak gönderdiler. Bu durum Osmanlı Devleti'nde merkezi yönetimin yavaş yavaş zayıflamasına neden oldu. Zamanla ayanlar büyük güç kazandı ve merkezden uzaklaştı. Osmanlı Devleti'nde merkezi yönetim ile taşradaki halk arasındaki iletişimi ayanlar sağlıyordu. Bu bakımdan ayanlar devlet için son derece önemliydi.
SENED-Ä° Ä°TTÄ°FAK'IN MADDELERÄ°
Osmanlı Devleti kaybettiği otoriteyi tekrar kazanmak istiyordu. Bu nedenle ayanlarla bir anlaşma yapmak istedi. Rumeli ve Anadolu'daki ayanlar çağrıldı ve bir toplantı yapıldı. 29 Eylül 1808'de yapılan bu toplantı sonucunda Sened-i İttifak imzalandı. Bu senedin imzalanmasında Alemdar Mustafa Paşa'nın önemli bir etkisi oldu. Alemdar Mustafa Paşa, bu anlaşmayla birlikte devletin eyaletler üzerindeki nüfuzunu geri kazanmayı amaçlamıştı. İşte Sened-i İttifak'ın önemli maddeleri:
1. Ayan ve eyalet valileri padişaha bağlı kalacaklar ve emirlerini yerine getireceklerdir.
2. Sadrazamın kararlarına ve emirlerine uyulacak. Ancak Sadrazam da kanunlara aykırı davranışlarda bulunmayacaktır.
3. Vergiler kanunlar çerçevesinde ve düzenli bir şekilde toplanacak. Toplanan vergiler düzenli bir şekilde merkeze ulaştırılacak.
4. Merkezi yönetim eyaletlerden asker alabilecektir.
5. İstanbul'da askeri ocaklarda isyan çıkarsa ayanlar izin beklemeden İstanbul'a gelerek isyan eden ocakları kaldıracaktır.
6. Vergiler, padişah ve devlet adamları arasındaki istişareler sonucunda belirlenecek. Ancak vergi miktarlarında aşırılığa gidilmeyecek ve adil olunacaktır.
Bu anlaÅŸmayla birlikte;
1. Ayanlar hukuki olarak resmen tanındı.
2. Vergilerin toplanmasında bir düzen ve adalet sağlanmaya çalışıldı.
3. Padişahın yetkileri kısmen de olsa sınırlandırıldı.
Sened-i İttifak'ın ilan edilmesinden bir süre sonra yeniçeriler tarafından ayaklanma çıktı ve bu ayaklanma sırasında Alemdar Mustafa Paşa yaşamını kaybetti. Ayanların da gücünü kaybetmesi ve merkezin otoritesini kazanması üzerine Sened-i İttifak ortadan kalktı.
Bu yazıda onaylanan hiç bir mesaj bulunmamaktadır! Yazımız hakkında yorum yapıp, farklı bakış açılarından bilgiyi daha verimli hale getirebilirsiniz. Sitemize üye değilseniz, üye olmak için lütfen TIKLAYINIZ
Saygılarımızla.
