29 Mart 2024, CumaRSSKünyeIletisim
ÃœYELÄ°K Ä°ÅžLEMLERÄ°
SON EKLENEN VIDEO
FACEBOOKUN ANDROİD İÇİN YENİ UYGULAMASI: HOME
REKLAMLAR
SON YORUMLAR
ALFRED DE MUSSET Necla İsalar o kadar aradım musset hakkında iyi yazı bulamadım. tüm baktıgım yerlerde bır iki satır açıklamadan başka bir şey yoktu. burada buldugum için mutlu old...
OSMANLI PADİŞAHLARININ ÖZELLİKLE Gündem Türkiye Sn. @Erhan Özdemir; Kopyalama yerine, site linkini paylaşabilir veya sayfanın Print Scrn tuşu ile fotoğrafını çekebilirsiniz... ...
TOPLUMDAKİ BİREY SAYISI ve NÜFUS İpek Önder Ahmet bey bana ulaşır mısınız? Önemli. nuripekonder [at] gmail.com
ERKEK SAĞLIĞI VE PROSTAT BÜYÜMES ömer yıldırım Özellikle erkeklerde çok görülen prostat büyümesi ve prostatit benzeri hastalıkların böbreklerin zarar görmemesi için mutlaka tedavi edilmelidir. pros...
BULGARİSTAN VE JAPONYA ÖRNEĞİ selamettin acun keske bu yazıyı biz değil de okuması gerekenler okusa ona göre bişeyler yapmaya calıssa, ne bilim bir adım bir kıvılcım yaratsa. Biz yandık yetenekl...
MASALLAR VE MASAL TÜRLERİ Emin ÇELİK yazılarınızı başından bu yana takip ediyorum benim için masal ve edebi türler içerisinde sanki ayrı bir tür özelliği taşıyor. tek başına şiir gibi tek...
OLMAZSA OLMAZ ANDROİD UYGULAMALA Safa ARSLANER Angry Birds Aslında basit bir uygulama ancak sesler ve görselliğin mükemmel uyumu sayesinde bir anda oyunun bağımlısı olabiliyorsunuz......
DAVRANIŞ ANALİZİ NE ŞEKİLDE YAPI Emin ÇELİK sadece çocuklar için değil gündelik yaşantımızda biz büyükler içinde tüm bunlar geçerli. sadece içimizdeki isimleri farklı oluyor. oldukça şık bir yaz...
HARİCİ HARDDİSK ALIRKEN DİKKAT E Safa ARSLANER Aslına bakarsanız HDD alırken yaptığımız en büyük yanlışlık ucuzuna kaçmak oluyor. Bazı teknoloji marketlerinin elinde kalan ürünleri yarı fiyatlarına...
BİLGİSAYAR NEDEN YAVAŞLAR? sena kızıl Şu başlangıçta açılan uygulamalar durumundan haberdar değilimde bu çok iyi oldu, hemen sıkı bir temizliğe başlıyorum, inşallah hızlanır biraz makinam ...
En Çok Aranan 30
TARİH >  Türkiye Tarihi >  

SERBEST CUMHURÄ°YET FIRKASI - 1
SERBEST CUMHURÄ°YET FIRKASI - 1
Kategori
Zaman
08.09.2012 08:40
Yazar
Mert Can DEMÄ°R
Okunma Sayısı
3690


   Türkiye, 1923 yılında ilan edilen cumhuriyet rejimiyle birlikte çok partili hayata geçiÅŸi gündemine aldı. Sonuçta cumhuriyet rejiminin en önemli unsurlarından biri hükümeti denetleyen bir muhalefetin varlığı idi. Çok geçmeden bu yönde çalışmalara baÅŸlanıldı. Çok partili hayata geçiÅŸ deneyimi ilk olarak 17 Kasım 1924 günü Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasıyla gerçekleÅŸti. Partinin kurucuları arasında Kazım Karabekir, Rauf Orbay ve Ali Fuat Cebesoy gibi KurtuluÅŸ Savaşı'nın sembol isimleri vardı. Ancak büyük umutlarla kurulan bu parti fazla uzun ömürlü olamadı. Åžeyh Said Ä°syanı'nın ardından 5 Haziran 1925 günü kapatıldı. Bir süre sonra da partinin önde gelenleri Atatürk'e
 yönelik gerçekleÅŸtirilmek istenen "Ä°zmir Suikasti"ne karıştıkları iddiasıyla yargılandı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası daha bir senesini bile doldurmamıştı. Böylece Ã§ok partili hayata geçiÅŸ için yapılan ilk deneme baÅŸarısızlıkla sonuçlandı. 



1929 DÃœNYA EKONOMÄ°K BUNALIMI

   Türkiye tek parti rejimiyle yola devam ederken 1929'da dünya genelinde ekonomik kriz patlak verdi: "1929 Dünya Ekonomik Bunalımı." ABD'de baÅŸlayan kriz hızla tüm dünyaya yayılmış ve büyük çöküntülere neden olmuÅŸtu. Tarım ülkesi olmasından dolayı krizin Türkiye'ye çok fazla etki etmeyeceÄŸi öngörülüyordu. Fakat öyle olmadı; kriz Türkiye'de etkisini yavaÅŸ yavaÅŸ göstermeye baÅŸladı. En çok da köylü kesimi etkilendi. Bu sebeple köylü kesimde hükümete karşı ciddi rahatsızlıklar baÅŸ gösterdi. Krizden köylülerin dışında etkilenen diÄŸer kesimler de işçi ve tüccarlardı. Toplumda tam anlamıyla bir hoÅŸnutsuzluk hakimdi. 



ALÄ° FETHÄ° OKYAR

   Türkiye'de ekonomik krizin yol açtığı sıkıntılar baÅŸ gösterirken Paris'te bulunan Ali Fethi Okyar'ın kafasında yeni bir muhalefet partisi kurma fikri vardı. Ali Fethi Okyar, 22 Kasım 1924-2 Mart 1925 tarihleri arasında baÅŸbakanlık yapmış; Åžeyh Said Ä°syanı'nın ardından koltuÄŸunu Ä°smet Ä°nönü'ye bırakmıştı.

   Atatürk'ün kafasında da mecliste iktidarı denetleyen bir muhalefet partisinin kurulması düşüncesi vardı. "Atatürk neden muhalefet partisi kurulmasını istedi?" Bu konuda çeÅŸitli yorumlar var. 1-) Atatürk'ün toplumda yükseliÅŸe geçen muhalefetin siyasi mecrada ses bulmasını istemesi. 2-) Atatürk'ün Ä°nönü'nün gücünü kesmek istemesi. 

   Ancak ileride görülecekti ki, kurulacak parti çok sınırlandırılmış bir muhalefet partisi olacaktı. Bir nevi hükümet kendi kontrolünde bir muhalefet partisi oluÅŸturmak düşüncesindeydi.



ATATÃœRK Ä°LE ALÄ° FETHÄ° OKYAR'IN MEKTUPLARI

   Atatürk, yazları sık sık Türkiye'ye gelen Ali Fethi Okyar'la Yalova'da bu konu üzerine bir görüşme gerçekleÅŸtirdi. Bu görüşme sonucunda ikili birbirlerine mektup yazmayı kararlaÅŸtırdı. Bu doÄŸrultuda Fethi Okyar Atatürk'e bir mektup gönderdi. Ali Fethi Okyar mektupta ülke ekonomisinin olumsuz durumundan ve ağır vergilerden bahsederek bunu önlemek için bir muhalefet partisinin kurulması gerektiÄŸini belirtiyordu. Atatürk de bu mektuba cevaben ÅŸunları diyordu: "...Reisicumhur olmayarak yalnız fiilen Cumhuriyet Halk Fırkası Reisi bile bulunsaydım fırka programını ve ÅŸeraitini tenkit eden ve insani ve siyasi ahlakına emin olduÄŸum sizin gibi bir zatın mütalaalarını dikkat ve muhabbetle dinlerdim ve istifadeli bulurdum, Memnuniyetle tekrar görüyorum ki, laik Cumhuriyet esasında beraberiz. Zaten benim siyasi hayatta bir taraflı olarak daima aradığım ve arayacağım temel budur. Binaenaleyh Büyük Mecliste aynı temele istinat eden yeni bir fırkanın faaliyete geçerek millet iÅŸlerini serbest münakaÅŸa etmesini Cumhuriyetin esaslarından sayarım. Bu itibarla noktai nazarlarınızı takip için siyasi mücadeleye girmenizi bittabi hüsnü telakki ettim."


Ali Fethi Okyar


   Atatürk muhalefet partisi kurulması yönünde olumlu düşünceler taşısa da Ali Fethi Okyar'ın aklında bazı sorular vardı. Atatürk cumhurbaÅŸkanıydı, ancak aynı zamanda da CHP Genel BaÅŸkanı idi. "Atatürk her iki partiye karşı tarafsız bir ÅŸekilde davranacak mıydı?" Atatürk bu konuda ÅŸu açıklamayı yaptı: "Reisicumhur bulunduÄŸum müddetçe, reisicumhurluÄŸun uhdeme tevdi eylediÄŸi yüksek ve kanuni vazifeleri, hükümette olan ve olmayan fırkalara karşı adilane ve bitarafane ifa edeceÄŸimi ve laik Cumhuriyet esası dahilinde fırkaların her nevi siyasi faaliyet cereyanlarının bir maniaya uÄŸramayacağını temin ederim."

   Tüm görüşmelerin ve alınan güvencelerin neticesinde 12 AÄŸustos 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Böylece çok partili hayata geçiÅŸte yeni bir adım atıldı. 

Etiket Ýkon
YORUM PANELÄ°
Gönder
500
Toplam 0 adet yorum yapılmıştır.TÜM YORUMLAR
11.04.2012 21:30 Gündem Türkiye
Bu yazıda onaylanan hiç bir mesaj bulunmamaktadır! Yazımız hakkında yorum yapıp, farklı bakış açılarından bilgiyi daha verimli hale getirebilirsiniz. Sitemize üye değilseniz, üye olmak için lütfen TIKLAYINIZ
Saygılarımızla.
Benzer Konular
Benzer Konular
Benzer Konu
[ 2012 Versiyon 2.00a ] [ Yazılan her yazı yazarların sorumluluğundadır. Hiçbir yazı izin alınmadan kopyalanamaz. ]
iletisim

DMCA