Bu güne kadar yazdığımız Neolitik ÇaÄŸ yazılarında Türkiye’nin kuzeybatı kesiminden yani bugünkü Marmara Bölgesi’nden hiç söz etmemiÅŸtik. En son Ä°stanbul’daki Yarım Burgaz maÄŸarasında ele geçen buluntulardan söz ettik. Åžimdi ise, Neolitik Dönemin sonlarına doÄŸru, yani Geç Neolitik Çağ’da Marmara Bölgesi’nin yeniden gerçek anlamda iskan edildiÄŸini söyleyebiliriz.

                Bu yerleÅŸim yerlerinin en büyük özelliÄŸi, Avrupa ile Anadolu arasında olan konumlarıydı. Bu nedenle burada yaÅŸayan insanların karışık bir halk yapısına sahip olduÄŸu düşünülmektedir. Bu dönemin en tanındık yerleÅŸim yeri ise, Ä°stanbul – Kadıköy’de bulunan Fikirtepe Höyüğüdür.

Fikirtepe Kültürü

                Fikirtepe yerleÅŸmesi, daha sonra Marmara’da bulunan ve hemen hemen aynı karakteristik yapıyı gösteren diÄŸer höyüklere de ismini vermesi açısından son derece önemlidir. Anadolu’daki çaÄŸdaÅŸlarında taÅŸ temelli kerpiçten yapılar hakimken, Fikirtepe Höyük’te ve Fikirtepe Kültürü’nün hakim olduÄŸu diÄŸer tüm höyüklerde evler, en azından belirli bir yapı katmanına kadar ahÅŸaptan yapılmaktaydı. Bu da Anadolu’da bulunan Höyükler’in uzunluk olarak 30 metrelerin üstüne çıkmasına neden olurken, Fikirtepe Kültürünün hüküm sürdüğü höyüklerin 6 – 8 metre arasında kalmalarına neden olmuÅŸtur.

                ÇoÄŸu zaman höyük olup olmadığı anlaşılmayan bu küçük tepecikler, sadece iyi eÄŸitimli arkeologlar tarafından tespit edilebilmektedir. Boyutları dolayısıyla diÄŸer kültürlerden keskin hatlar ile ayrılan bu kültür, oldukça geniÅŸ bir alana yayılmıştır. Bursa’da bulunan Ilıpınar ve MenteÅŸe Höyük bu kültüre ait en önemli yerleÅŸim yerlerinden ikisidir. Bunlardan Ilıpınar’ın kazıları Hollandalılar tarafından yapılmış ve sonuçlandırılmıştır.

 
               Bu kültüre sahip olan yerleÅŸimciler eski alışkanlıkları devam ettiriyordu. Avcılık ve toplayıcılık halen önemli bir ekonomik uÄŸraÅŸtı. Bununla birlikte su ürünlerine olan baÄŸlılıkları dikkat çekmektedir. Bununla birlikte Anadolu içlerinden çanak çömlek yapımını, hayvan evcilleÅŸtirmeyi, tarım yapmayı öğrendikleri görülür.

                Fikirtepe Kültürüne baÄŸlı yerleÅŸimlerde, Anadolu’dakinden oldukça farklı seramik kültürü görülür. Genellikle kaba görünümlü olan bu kaplar, koyu kurÅŸuni bir renk ile açkılanmıştır. Bu kapların üzerleri genellikle kazıma çizgiler ile ya da noktalarla bezenmiÅŸtir. ÇoÄŸunun iç tarafı beyaz bir macunla doldurulmuÅŸtur. Bir oturağı anımsatan dört köşeli kaplar, Fikir Tepe’nin karakteristiÄŸidir ve baÅŸka yerde görülmez.

                Bu kültüre ait mimari dediÄŸim gibi Anadolu’ya göre oldukça deÄŸiÅŸiktir. Ä°lk baÅŸlarda sadece ahÅŸaptan yapılan küçük kulübelerden ibaret olan mimari daha sonra ahÅŸap – çamur karışımı yapı malzemesine dönmüştür. Bu yerleÅŸimlerin ancak son yapı katında kerpiç malzeme karşımıza çıkmaktadır. Hatta Ilıpınar Höyük’te ikinci katın çıkıldığı bile görülür.

                Bu da bugünkü Marmara Bölgesi’nde yaÅŸayan insanların Neolitik Döneme geç girdiÄŸi ancak Avrupa ile Anadolu arasındaki özel konumlarından dolayı buradaki halklar ile etkileÅŸim içerisinde bulunarak hızlı bir ÅŸekilde geliÅŸtiÄŸi görülür.