1848’de Paris’te dünyaya gelen
Vilfredo Pareto Genel Sosyoloji Dersleri adındaki eseri ile
bilinmektedir. Toplumsal sistemlerle ilgili gelişmelere katkıda bulunmuş, elit
kavramını ilk kez kullanan kişi olmuştur. Pareto, farklı görüşleriyle dikkat
çekmiştir. Sistem ve denge kavramlarıyla sosyologları özellikle de Parsons’ı
etkilemiştir. Aydınlanma filozofları aklı ön planda tutarken Pareto içgüdüsel
etkenler üzerinde durmuştur. Bunun gibi pozitivizme, evrimciliğe ve özellikle
Marx’ın görüşlerine eleştirel bir şekilde yaklaşmıştır. Hatta kitle
demokrasisine karşı küçümseyen bir tavır sergilemiştir.
Pareto davranışları mantıklı olan ve mantıklı olmayan olarak ikiye ayırmaktadır. Davranışın amacı ve onu
gerçekleştirmek için kullanılan araç, nesnel ve öznel olarak mantıksal bir
şekilde kurulmuşsa mantıklı, değilse mantıksızdır. Ona göre toplumda daha çok
mantıksal olmayan davranışlar görülmektedir. Bu nedenle de toplum bilim üzerine
yaptığı çalışmalarda mantıksal olmayan davranışlar üzerinde durmuştur. İnceleme
yaparken de mantıksal deneysel yöntemi kullanmıştır. Bu yöntem tümevarım, deney
ve gözleme dayanmaktadır.
Pareto ayrıca tortu ve türem adını
verdiği iki kavramdan bahsetmiştir. Bu kavramlar mantıksal olmayan davranışların
ve hatta Pareto’nun çalışmalarının ana ögeleridir. Tortular değişmeyen
eğilimlerdir ve içgüdülerle ilişkilidirler. Türem ise insanların davranışlarını
meşrulaştırmak için kullandıkları değişken nedenlerdir. Amaç davranışların akla
uygun olduğunu göstermeye çalışmaktır. Tortu ve türemler toplumu önemli bir
ÅŸekilde etkilemektedirler.
Pareto’nun elit teorisine göreyse insanlar sayıca az olan, vasıfları değişik
ve eşit olmayan bir grup çoğunluğu yönetmektedir. Yönetilenler niteliksiz,
teşkilatlanma konusunda ilgisizdir. Elit olanlar yönetici olanlar ve yönetici
olmayanlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Yönetici olanlar da kendi içinde aslanlar ve tilkiler olarak ikiye ayrılmıştır. Aslanlar diktatörlük özellikleri
gösteren katı, kararları kesin ve açık olan kişilerdir. Tilkiler ise kolay
kolay kanmayan ve kandırmayı beceren, insanları bilgileri ve istemleri dışında
etkileyebilen kişilerdir. Pareto’ya göre tarih boyunca aslanlar ve tilkiler
birbirinin yerini almıştır, tarihe hep bu elitler damgasını vurmuştur. Onun bu
görüşleri demokratik bir anlayışın mümkün olmadığına ancak ve ancak elit
yönetimin olabileceğine inandığını gösterir.
Pareto yaptığı çalışmalarla diğer
toplum bilimcileri etkilemiş, Marx ya da Weber gibi düşünürler kadar olmasa da
modern sosyolojiye katkıda bulunmuştur. Elit teorisiyle kitle demokrasinin söz
konusu olduğu zamanlarda bile seçkinlerin üstünlüğü gerçeğini gözler önüne
sermiştir. Fakat bütün siyasi düzenleri eş değerde tutması sebebiyle
eleÅŸtirilmiÅŸtir.