Mezopotamya Uygarlıkları
Mezopotamya Fırat ve Dicle nehirleri
arasında kalan bölgeye verilen addır. Şu anki teknolojik gelişmemizi, belki de
en çok Mezopotamya uygarlıklarına
borçluyuz. Mezopotamya uygarlıkları
dediğimizde aklımıza 5 tane uygarlık gelir. Bunlar: Sümerler, Asurlar,
Babiller, Elamlar, Akadlar! Bu yazımızda Sümerlerden bahsedeceğiz.
Sümerler
Mezopotamya’nın en gelişmiş kavmi
Sümerlerdir. Şimdiki Irak coğrafyasının güneyinde devlet kuran Sümerler,
Milattan önce 3500 ila 2000 yılları arasında hüküm sürdüler. Sümerler
kendilerinden sonra gelen ve kendi çağdaşı olan tüm kavimleri etkilemişlerdir. Yazı ilk kez Sümerler tarafından
bulunmuştur. Astronomi bilimleri ilk kez Sümerler tarafından incelenmeye
başlanmıştır. Tarihteki ilk destanlarda “Yaradılış ve Tufan” Sümerlere aittir.
Sümerler Sadece astronomide değil tıpta, matematikte, geometride, mimaride,
dil, edebiyat ve mitolojide bütün dünyayı etkilemiştir.
Sümerlerde Tapınaklar “ZİGGURAT”
Sümerler
tapınaklarına Ziggurat adını
verirlerdi. Zigguratlar şehrin merkezine
kurulur. Ardından şehir zigguratın
etrafında gelişirdi. Yani köylüler evlerini tapınak etrafına halkalar şeklinde
sıralıyorlardı. Zigguratlar çok
katlı bir piramit şeklinde tasarlanmıştı. Zigguratların
en üst katında Astronomi bilimleri ile uğraşılır, gökyüzü ve yıldızlar
incelenirdi. Zigguratlar tapınak ve
astronomi merkezi olmalarının yanı sıra okul ve depo görevi de görmekteydiler.
Asil Sümer aileleri çocuklarını bu çok disiplinli okullara yolluyorlardı. Zigguratlarda kaliteli bir eğitim
veriliyordu. Ancak bu eğitimden sadece zenginlerin çocukları faydalanıyordu. Zigguratlar şehrin en korunaklı yerleri
olduğu için burası iyi bir depolama alanıydı. Buğday arpa gibi yiyecek stokları
bu tapınaklara depo edilirdi.
Sümerler ve Nuh Tufanı
Nuh Tufanı
denince şüphesiz akla ilk gelen kavim Sümerlilerdir. Çünkü tufanla ilgili ilk
destan Sümerlilere aittir. Sümer tarihini diğer kavimlere göre daha iyi
aydınlatabilmiş durumdayız bunun nedeni ise erken devirlerden itibaren yazıyı
kullanmış olmalarıdır. Sümerler, Tufandan önce 8 adet şehre ve 8 adet krala
sahiplermiş. Ancak tufandan sonra şehir sayıları artmış.
Sümerlerde İnanış ve yaşam biçimi
Sümerlerde çok
tanrılı bir inanç sistemi vardır. Sümer şehirleri farklı tanrılara
inanmaktadır. Tıpkı Türklerdeki gibi yer tanrı gök tanrıları vardır. Ayrıca ay
tanrısı ulu hanım gibi tanrı ve tanrıçalarda vardır. Sümerler mitolojik açıdan
da oldukça zengin bir kültüre sahiptirler. Onlara göre “Her şeyden önce deniz
vardı ve deniz ile gök birleşti dağlar ortaya çıktı” derler. Tüm insanların
balçık ve sudan yapıldığını, kadınların erkeğin kaburgasından yaratıldığını
Sümer hikâyelerinde ve “Gılgamış Destanı”nda görüyoruz.
Sümerlerde Hukuk
Tarihteki ilk
yazılı kanunları Sümer Kralı Urgakina yapmıştır. Babil kanunlarına göre daha
yumuşak olan kanunlarda esas alınan kıstas tazminat ödenmesi yönündedir. Babil
kanunlarında ise kısasa kısas hükmü ağır basar. Sümer kanunlarla yönetilen bir
devlet olduğuna göre tarihteki ilk hukuk devleti Sümer devletidir diyebiliriz.
Sümerlerde Takvim ve Astronomi
Sümerlerin
astronomide ileri bir safhaya ulaştıklarını belirtmiştik. Sümerler Ay yılı
esaslı ilk takvimi icat etmişlerdir. Ayın dünya etrafında bir defada dönüşünün
360 gün olduğunu hesaplayan Sümerler ayın da 30 günden oluştuğunu belirlemişler
ve günümüz takviminin temellerini Mısır medeniyeti ile birlikte atmışlardır. Burçları ve yıldız döngülerini de ilk kez
bulan Sümer Uygarlığıdır.
Sümerlerin yıkılışı ve Sümerlerin Kökeni
İddiaları
Sümerler
Sürekli Akad saldırıları ile zayıflamışlar ve bir süre sonra da milattan önce
2000’li yıllarda yıkılmışlardır. Sümerlerin kökeni ile ilgili güncel
tartışmalar mevcuttur. Birçok Türk yazar ve Atatürk Sümerlerin Türk olduğunu
her iki dilin de birbirine benzediğini, Sümerlerin ve Türklerin de yer ve gök
tanrılarının olduğunu, hem Sümerlerde hem de Türklerde dağ zirvelerinin kutsal
sayıldığını örnek göstermişlerdir. Kut
inancı hem Türklerde hem Sümerlerde görülür. Kut inancı hakanın tanrı tarafından seçildiğine inanılmasıdır.
Ayrıca Sümer dilindeki bazı kelimelerle Türk dilindeki kelimelerin şaşırtıcı
bir biçimde benzerlik taşıması bu iddiaları güçlendirmektedir.
Sümer Yazısı
Tarihteki İlk Yazı
Tarihte ilk yazıyı Sümerler buldu yaklaşık M.Ö.
3200 yıllarında Çivi yazısını kullanmaya başladılar. Yazının nasıl ortaya çıktığına gelince:
İlk yazının
oluşması sayılabilen ya da işaretlenebilen her şeyin şekillerinin yapılmasıyla
başladı. Baş kelimesi anlatılmak için kafa şekli, gitmek fiilini anlatmak için
ayak resmi çizildi. Örneğin: Ziggurata 5 çuval buğday bırakan kişi için “
Sümer dili ile Türkçe arasındaki benzer kelimeler