“Kardeşine kötü davranmaktan vazgeç!”, “Televizyonu kapat ve odana git!” Çocuklarının saldırgan davranışlarını durdurmak isteyen çoğu anne baba ceza biçimine başvurur. Kimileri kısıtlamalara gider kimileri ise dayağın gücüne inanarak güç kullanmayı tercih ederler.
Saldırganlığın Cezalandırılmasının Saldırgan Davranışlara Etkisi
Ceza, özellikle saldırganlıkla ilgili olduğunda karmaşık bir olaydır. Bir yanda saldırganlık da dahil olmak üzere bir davranışı cezalandırmanın davranışın sıklığını azaltacağını düşünebilirsiniz. Bunun yanı sıra ceza saldırgan bir eylem biçimini aldığında cezalandırıcı aslında saldırgan davranışlarını azaltmaya çalıştığı kişiye bir model oluşturup bu eylemi taklit etmeye teşvik ediyor olabilir. Bu durum genel anlamda çocuklar için geçerli gibi görünmektedir. Daha önce bahsettiğimiz gibi cezalandırıcı ve saldırgan anne babaları olan çocuklar büyüdüklerinde şiddete daha eğilimli olurlar.
Şiddete eğilimli yetişkinleri cezalandırmak
Çoğu kültürde hepimizin bildiği gibi hukuk sistemi cinayet, adam öldürme ve tecavüz gibi şiddet içerikli suçları hem kısas hem de caydırma amacıyla ağır bir şekilde cezalandırır. Şiddet içerikli suçların bu tip ağır şekilde cezalandırılmaları bu tip suçların işlenmemesine neden olur mu?
Şiddet içerikli suç işlemek üzere olan insanlar durup, bu suçu işlemesem daha iyi olacak galiba, çünkü yakalanırsam uzun süre hapis yatabilir, hatta idam edilebilirim diye düşünürler mi? Bu sorularla ilgili bilimsel veriler ise biraz karışıktır. Laboratuvar deneyleri gerçekten de cezanın caydırıcı olabileceğini göstermiştir. Ancak bu durum için iki ideal koşulun oluşması gerekmektedir. Ceza çabuk ve kesin olmalıdır. Yani şiddetin uygulanmasından hemen sonra verilmeli ve kaçınılmaz olmalıdır. Bahsettiğimiz bu koşulları uygulayabilen bir ülke şu anda olmadığı için caydırıcılık oranı da düşük olacaktır.
Özellikle suç oranı yüksek, karmaşık toplumlarda ve ABD’deki gibi hukuk sisteminin yavaş işlediği ülkelerde bu koşulları görmek pek de mümkün değildir. Amerika’da çoğu şehirde şiddet içeren suç işleyen birinin yakalanıp gözaltına alındıktan sonra hemen yargılanması ve cezalandırılması düşük bir olasılıktır. Bununla birlikte mahkemelerin dava yüklerine bakıldığında ve hukuk sisteminin tedbirli işlemek zorunda olduğu düşünüldüğünde hemen cezalandırma neredeyse imkansızdır. Genellikle ceza, aylar hatta yıllar sonrasına ertelenir. Bu durumun sonucunda ise ceza hukukunun karmaşık dünyasında ağır cezalandırmanın kontrollü laboratuvar ortamında ulaşılan caydırıcı etkiyi göstermesi pek olası değildir.
Bu tespitleri göz önüne aldığımızda, ağır cezaların şiddet içerikli suçlar üzerinde caydırıcılığı olduğunu söylemek pek de mümkün değildir. Cinayeti idamla cezalandıran ülkelerde cinayet oranları, idamı yasaklayan ülkelerdeki orana göre daha az değildir.
