Bugünkü Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve Geç Kalkolitik Devirin sonlarına doğru tarihlenen ( İ.Ö. 3400 ) Hassekhöyük, Fırat’ın sol kıyı tarafında Siverek yakınlarında bulunmaktadır. Bu yerleşim yerinde yapılan kazılarda birçok yapı katının bulunduğu fark edilmiştir. 5. Yapı katı ise oldukça önemlidir.
Mimarisi
Hassekhöyük’te yapılan kazı çalışmalarının en dikkat çekici yanı, kentin etrafını çeviren bir akropolise yani bir üst kente sahip oluşudur. Söz konusu duvarlar yaklaşık 1.80 metre kalınlığa sahip oldukça dayanıklı duvarlardır. Kent ise bu akropolisin eteklerindeki teraslarda yükseliyordu.
Akropolis oval bir plana sahipken, surlardan içeriye ancak kuzeydoğuda bulunan bir kapı ile girilebiliyordu. Akropolisin en tepesinde ise 2 adet büyük yapı bulunmaktadır. Bu yapılardan ilkinin boyutları yaklaşık olarak 31 X 32 metredir. Bu yapının planı temel olarak ortadaki büyük bir salon ile bu salon etrafındaki odalardan meydana gelmekteydi. Bu yan odaların bazılarının 2 katlı olduğu gözlemlenmiştir.
Bu yapının parçalı plan özelliği taşımasından dolayı, hem ekonomik etkinliklerin burada yapıldığı hem de dinsel ritüellerin burada gerçekleştirildiğini düşündürmüştür. Bu odalardan bazılarındaki duvarlarda mozaik ile oluşturulmuş motifler bulunmaktadır. Bu motiflerden en dikkat çekici olanı yürüyen boğaların olduğu mozaik panodur.
Buluntular
Duvarlara yapılan doğa motifleri Anadolu’nun aslında hiç de yabancı olmadığı bir durumdur. Prehistorik dönemlerden bu yana boğa motifi, özellikle dinsel anlamda oldukça önemliydi Anadolu insanı için. Bu panoların yanı sıra pişmiş topraktan elde edilmiş mühürler, tunç ve kemik ile taştan imal edilmiş çeşitli işlere yarayan aletler, çanak ve çömlekler ile dik ve sarkık emzikli testiler ele geçmiştir.
Bütün bunların yanı sıra Orak yapımında kullanılan çakmaktaşı dilgi çekirdeklerinin bulunması, bu yerleşim yerinin Fırat nehri üzerinde ticaret yaptığını ve bu bölgede de bir atölye olduğunu düşündürmüştür.
