Psikiyatri, ruhsal hastalıkların
incelenmesi, teşhis ve tedavisi ile ilgilenen tıpta bir anabilim dalıdır. Eski
Yunancada ruh ve hekimlik anlamlarını ifade eden "psyche" ve “iatros” terimlerinin birleşiminden türemiş olan Psikiyatri terimi, zihin ve ruh
hastalıkları hekimliği anlamına gelmektedir.
Wikipedi ansiklopedisinde (http://tr.wikipedia.org/wiki/Psikiyatri) psikiyatri “Psikiyatri, insanın davranış dinamiklerini biyopsikososyal olarak
açıklamak üzerine çalışan ve normal ile normal dışı (hastalık) davranış
örüntülerini sınıflandırarak tedavi etmeye çabalayan tıp bilimi, ruh hekimliği.
Psikiyatri, insanların duygu, düşünce ve davranışlarındaki sapmaları tanımlayıp
çok farklı tekniklerle tedavi ederek insanlara yardım eden bir tıp disiplinidir“
şeklinde tanımlanmıştır.
Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra 4 yıllık psikiyatri ihtisası yapmış
hekimlere psikiyatri uzmanı anlamında psikiyatr veya psikiyatrist denilmektedir.
Günlük yaşamda psikiyatrist ve psikolog terimlerinin ifade ettiği anlamlar bazen birbiriyle karıştırılmaktadır. Psikologlar hekim değildir. Psikologlar edebiyat fakültesinin psikoloji bölümünden mezun olurlar. Psikologlar genellikle psikiyatristlerle birlikte çalışırlar, hasta üzerinde yaptıkları testler ile psikiyatristin teşhis yapmasına yardımcı olurlar.
Psikiyatri anabilim dalının ilgilendiği sağlık bozukluklarının bazıları şunlardır:
· Depresyon
· Yaşlılığa veya çeşitli nedenlerle bağlı olarak ortaya çıkan bunamalar (demans)
· Alkol ve uyuşturucu madde kullanım bozuklukları
· Şizofreni
· Kaygı (anksiyete) bozuklukları
· Çeşitli sosyal uyum bozuklukları ve sosyal fobi
· Evlilik ve aile sorunları
· Panik bozukluk
· Çeşitli Kişilik bozuklukları
· Yeme Bozuklukları
· Uyku Bozuklukları
Bu sağlık problemlerinin bazıları aşağıda özet olarak
tanıtılmıştır:
Depresyon: isteksizlik,
hayattan zevk alamama ile seyreden bir beyin bozukluğudur. Hasta, değişen
ölçülerde yaşam zevki kayıpları yaşar. Depresyon duygu ve düşünceleri
etkilediği gibi vücut sağlığını da olumsuz etkiler. Hayatta yaşanan ve belli
sebeplere dayanan üzüntüleri depresyonla karıştırmamak gerekir. Bu tür
üzüntüler kendiliğinden geçer. Oysa depresyona dayalı rahatsızlıkların
kendiliğinden iyileşmesi zor ve uzun sürelidir.
Depresyon tedavisinde ilaç tedavisinin tek başına yeterli
olabilmektedir. ilaç tedavisi diğer terapi yöntemleriyle uygulanırsa daha
etkili olmaktadır.
Bunama
(demans):
Beyin fonksiyonlarındaki gerilemeye bağlı olarak şekillenen hafıza ve irade
kaybıdır. Bunama genellikle unutkanlık, dalgınlık, zekâda körelme, etrafa karşı
ilgisizlik gibi çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Genellikle ileri yaşlarda
görülür. Çeşitli sebepleri olabilir. Demaslar çoğunlukla geriye dönüşsüzdür.
Geri
dönüşü olmayan demans’ın çeşitli nedenleri vardır. Alzheimer hastalığı en çok
görülen demans sebebidir. Damar bozukluklarına bağlı olarak beyine giden kan
miktarında azalma, parkinson hastalığı, merkezi sinir sisteminde görülen
enfeksiyonlar geri dönüşü olmayan demans’ın sebepleri arasında sayılabilir.
Geri
dönüşü olan, yani tedavi edilebilen demanslar depresyon, kullanılan ilaç ve
uyuşturuculara olan tepkiler, vitamin (B12) eksikliği, beyin travmaları, bazı
enfeksiyonlar ve beyin tümörleri gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan
demanslardır. Sebeplerin ortadan kalkmasıyla birlikte
çoğunlukla iyileşme gerçekleşir. Ancak, bazı beyin tümörü
vakalarında tümör tedavi edilse bile, beyinde oluşan hasara bağlı olarak bunama
ortadan kaldırılamayabilir.
Alkol ve Uyuşturucu
Madde Kullanım Bozuklukları: Tüm dünyada giderek yaygınlaşan,
sadece bağımlıyı değil ailesini ve tüm toplumu etkileyen, diğer psikolojik
bozuklukları da tetikleyen çok önemli bir sağlık sorunudur. Alkol ve uyuşturucu
madde kullanımı beyinde bazı değişimlere sebep olduğundan bağımlılık bir beyin
hastalığı olarak değerlendirilir.
Alkol ve
Uyuşturucu Madde Kullanım Bozuklukları tedavi edilebilir bir sorundur. Ancak,
tedavide çok disiplinli bir yaklaşım gerekir. Bağımlılık iyice şekillenmeden erken
teşhis ve müdahale tedavinin başarısı için önemlidir.
Şizofreni: zihinsel faaliyet ve davranışlarda çeşitli
sorunlarla ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastanın, etrafını kuşatan gerçek
dünyadan faklı olarak kurguladığı, hayal ettiği sanal dünyasında yaşadığı bir
rahatsızlıktır. Yaşamın erken (gençlik) dönemlerinde ortaya çıkar. Hastalığın
ortaya çıkışında genetik yatkınlık etkilidir. Şizofreni hastalığının seyri
bireysel farklılıklar sergiler. İlaçlı tedavi yanında psikoterapi de uygulanır.
Tedavideki başarı da kişilere göre farklılık göstermekle beraber tedavide
hiçbir başarının alınamadığı durumlar da azımsanmayacak ölçüdedir.
Kaygı
(anksiyete) bozuklukları: Kişinin aşırı kuruntulu ve endişeli bir yaşam
sergilemesi durumudur. Hasta günlük yaşamında sürekli “başına kötü şeyler
gelecek” hissi içerisinde ve tedirginliğindedir.
Psikiyatri uzmanlığı:
Tıpta ve Diş hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi
Yönetmeliği’nde (18/7/2009 tarih ve
27292 sayılı Resmi Gazetede) psikiyatri ile ilgili “Ruh Sağlığı ve
Hastalıkları” ile “Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları” uzmanlıkları yer
almaktadır ve eğitim süreleri 4 yıldır.
Eğitimi Gülhane Askeri Tıp Akademisinde yapılan ve sadece Türk Silahlı Kuvvetleri’nde geçerli olan “Askeri Psikiyatri Uzmanlığı” bir yan dal uzmanlığıdır. Askeri Psikiyatri Uzmanlığı için dört yıllık Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı ihtisası sonrasında iki yıl süren üst ihtisas eğitimi almak gerekir.