Meme muayenesi doğru bir şekilde uygulanmadığı zaman palpasyon (elle muayene) ile sorun olduğu düşünülür ve bu durum kişinin kaygı duymasına sebep olur. Bu sebeple Meme muayenesi usulüne uygun anlaşılmalı ve uygulanmalıdır. Meme muayenesi sırasında normal olmayan durumlar ile karşılaşıldığında hekime danışılmalıdır.
Bilinçli olan her bayan, meme muayenesini kendi kendine yapabilmeyi öğrenmelidir. Düzenli olarak yapılan meme muayenesi alışkanlık haline gelmelidir. Meme içerisinde bulunan kitleler bening (iyi huylu) ya da malign (kötü huylu) olsun %80’i bayanların kendileri tarafından ya da meme muayenesi sırasında anlaşılır. Tesadüf sonucu anlaşılan kitleler çoğu zaman büyük kitleler olurlar. Doğru bir şekilde yapılan meme muayenesi sırasında daha küçük çapta bulunan kitleler ve meme kanserine karşı şüphelenilen bulguları (belirtiler) anlamaya imkân olmaktadır.
Erken zamanda anlaşılan teşhis (tanı) daha etkili tedavinin olması ve çoğu zamanda tam bir şifa anlamına gelmektedir. Yıl içerisinde düzenli aralıklar ile yapılan muayenelerinizde hekimin yapmış olduğu meme muayenesi ve belirli yaş ardından meme muayenesinin yanında mamografi (düşük dozlarda çekilen meme röntgen filmi) / meme ultrasonografi meme kanserinin erken teşhisi (tanı) hekime büyük olanak sağlar.
Meme Muayenesi Yapılma Zamanı
Kendi kendine yapılan meme muayenesi mensturuasyon (adet zamanı) döngüsünün 5. Ve 7. günleri ayda bir defa uygulanmalıdır.
Mensturuasyonun başlaması ile kanda östrojen (overlerden salgılanan ve ikincil cinsel karakterlerin gelişimini sağlayan hormon) seviyesi ve progesteron (her ay uterus gebelik için hazırlayan kadınlık hormonu) hormonlarının etkilerinde azalma görülür ve meme içerisinde bulunan dokuları incelemek daha kolay olur. 5. ve 7. Günlerin dışında ve özellikle mensturuyasyon zamanına yakın yapılan meme muayenesinde östrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle göğüsler de dolgunluk ve ağrı hissi oluşur. Bu nedenle her hangi bir yanlış algıya sebep vermemek açısından düzenli olarak meme kontrolü yaptırılmalı ve evde 5. gün ila 7. günde kendi kendine meme muayenesi yapılmalıdır.
Kendi Kendine Meme Muayenesi Yapılması
Üç aşamada meme muayenesi gerçekleşir.
1. İnspeksiyon (Göz ile değerlendirme) ile değerlendirme,
2. Sırt Üstü Yatar Pozisyonda El ile Değerlendirme,
3. Ayakta El ile Değerlendirme.
Kendi kendine yapılan meme muayenesini her aşaması meme dokusu hakkında önemli bilgiler verir ve düzenli aralıklar ile mutlaka uygulanmalıdır.
1. İnspeksiyon (göz ile değerlendirme)
Kendi kendine yapılan meme muayenesinin ilk aşaması memelerin göz ile değerlendirilmesidir. Son derece iyi aydınlatılmış odada kişi üzerini çıkararak aynanın karşısına geçerek kendi kendine meme muayenesine başlayabilir.
· Eller kalçaya alınarak kendi kendine olan meme muayenesinde memeler gözlenir. Kişinin elleri kalçalarında iken, avuçlar öne doğru sıkılır, kolay yanlarda serbest sallanır durumda iken, eller havadayken ve beden öne serbest şekilde eğilmiş durumda iken, beş ayrı pozisyon durumunda her iki göğüste ayna karşısında incelenir.
· Kendi kendine yapılan meme muayenesinde göğüslerin durumu eller havada iken gözlenir. Toplam 5 ayrı pozisyona girilerek yapılmasında amaç meme dokusunun arkasında yer alan kasların farklı pozisyonlarda çeşitli şekilde kasılmasını ve meme dokusunda olabilecek habis (kötü) oluşumların inspeksiyon (göz ile) ile görülür hale gelmesinin sağlanmasıdır. Göğüste bulunan habis (kötü) kitleler çoğu zaman memeye sabit duruşu sağlayan Cooper bağlarının ve meme arkasında yer alan kasların işlevlerini bozar ve memeye farklı pozisyonlar verilerek kitleler belirgin hale getirilebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Meme muayenesinde göz ile değerlendirmede göğüslerde belirgin derece şişlik, göğüs cildinde içeriye doğru çekilen kısımlar, gözle görülür renk değişiklikleri, kızarıklıklar, yüzeysel damarlarda var olan belirginleşme hali, cilt üzerinde portakal kabuğu görüntüsü (cilt üzerinde lenf kanalına bağlı tıkanıklıklar portakal kabuğu görüntüsüne benzeyen değişiklikler olması) gibi bulgular (belirtiler) aranmalıdır. Özellikle pozisyondan diğer bir pozisyona geçiş sırasında değişiklikler daha belirgin hale gelebilir.
Ayna karşısında kişi göğüslerinin birbirinden farklı olduğunu fark ettiğinde endişelenmemelidir. Farklı bir belirtinin yokluğunda bu durum normal olarak kabul edilir.
Göğüs uçlarının içe doğru çekilmiş olması, tüm şekilde içe gömülmüş olması, göğüs ucunda şekil ve renk değişikliği aranması gereken diğer bulgular içerisindedir. Göğüs uçları daha önceden de içeriye doğru çökükse bu yapısal bir durum olarak bilinmelidir. Önemli olan bu durumun yeni başlamış olmasıdır. Meme muayenesi sırasında bir pozisyondan diğer pozisyona geçişteyse gömülmüş ya da dışarı doğru taşan göğüs başı durumu normal olmayan bir durumun göstergesidir.
Meme muayenesi sırasında göğüslerde görülen değişikliklerin varlığında hekime başvurulmalıdır.
Kendi kendine uygulanan meme muayenesi sırasında göğüs uçları sıkılarak içerisinden sıvı gelip gelmediği araştırılmaktadır.
Genel olarak görüş, hekim tarafından yıl içerisinde gerçekleşen meme muayenesinde göğüs uçlarının sıkılması ile sıvı akışının olmasının araştırılması ve bayanın göğüs uçlarından kendi kendine gelen sıvı akışı hekime bildirilmelidir.
Göğüslerin inspeksiyonu sonrasında el ile değerlendirme vardır. Hem ayakta hem de yatarken yapılan el ile muayenesinin bilinmesi önemlidir.
El ile Değerlendirmenin Usulleri
El ile değerlendirmede göğüs dokusunun normal olması ile olmaması durumu kişi tarafından ayırt edilebilmesi önemlidir. El ile değerlendirmede göğüs dokusu baş ve işaret parmağı arasında asla sıkılmamalı, elin baş, serçe parmakları dışında geri kalan üç parmak göğüs dokusu üzerine yerleştirilir. Tarama parmakların iç yüzeyleri ile dokuyu hissederek yapılmalıdır.
Göğüs dokusunun tümünün taranması, memenin koltukaltından sternuma (göğüs kemiği),clavikuladan(köprücük kemiği) göğüsün alt sınırına kadar bütün alanların dikkatli şekilde hissedilerek taranmasıdır. Parmak uçları meme dokusu üzerinden kaldırılmadan göğüsün tamamını daireler çizerek ya da yukarıdan aşağıya-aşağıdan yukarıya doğru tarayarak veya merkez dokudan dışa doğru tarayarak değerlendirilebilir. Birçok kadına yukarıdan aşağı-aşağıdan yukarı tama işlemi daha kolay gelmektedir.
Göğüs dokusu parmaklar arasında sıkışarak incelenmeye çalışıldığında ele büyük kitleler gelebilir. Bu kitleler normal olan meme dokusudur. Meme muayenesi sırasında amaç kitleler arasına yerleşmiş normal olmayan tümör yapılarının saptanabilmesidir.
2. Yatar Pozisyonda Memelerin El ile Değerlendirilmesi
Göğüsler yatar şekilde el ile değerlendirilebilmesi için kişi sırt üstü yatar hale gelmelidir. Sağ omuz altına yastık ya da katlanmış bir havlu yerleştirildikten sonra sağ el başın altına konur. Aşama esnasında meme dokusu yana doğru kaymamalı orta hatta durmalıdır. Sol el parmaklar ile daha sonra göğüsler taranmaya başlanır. Sağ göğüsün değerlendirilmesi ile işlem sol göğse de aynı şekilde uygulanır. Yatar pozisyonda yapılan muayenede kayganlığın arttırılması için pudra vb kullanılabilir.
3. Memelerin ayakta El ile Değerlendirilmesi
Kendi kendine yapılan bu meme muayenesini duş altındayken sabunlu el ile yapılması idealdir. Su ve sabun etkisi meme dokusunda bulunabilecek kitlelere daha kolay ulaşılmasını sağlar.
Önce sağ el enseye yerleştirilir ve yatar pozisyonda el ile değerlendirme esnasında yapılan işlemler önce sağ göğse daha sonra sol göğse tekrarlanır. Bu muayene üst dış kadranda bulunan kitlelerin daha iyi fark edilmesini sağlar. Meme kanserinin %60 ila 70 ‘i meme dokusunun yoğun olduğu bu bölgede görülür.
Kendi kendine meme muayenesi sırasında ele gelen kitlelerin habis(kötü huylu) olma oranı düşüktür. Yalnız her kitle hekim tarafında incelemelerle değerlendirilmelidir.
