Pekiştirme uyarıcı – tepki ikilisinin ardından gelen karşılık verme konusu içinde yer almaktadır.
Pekiştirme davranışların devamlılığı için gerekir. Davranışlarda süreklilik
sağlamak için pekiştirmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Pekiştirmeler farklı
şekillerde sunulmaktadır. Uyarıcı ve
tepkiler ya da bireyler değiştikçe tarifeler de değişiklik göstermektedir.
Tarifeler:
- SÃœREKLÄ° PEKÄ°ÅžTÄ°RME: PekiÅŸtirme
tarifelerinden sürekli pekiştirme, her davranış sonunda yapılan pekiştirmedir. Davranış
ve hemen o davranışın pekiştirilmesi şeklinde gerçekleşir. Bu pekiştirmenin
kullanıldığı zamanlar davranışın kazandırılmaya çalışıldığı ilk zamanlardır. Bir
davranış kazandırılırken sürekli pekiştirme kullanmak o davranışın kolayca
kazanılmasını sağlar; fakat aynı davranış ilerleyen zamanlarda sürekli
pekiştirilmemelidir. Davranışın kazanıldığı anlaşıldığında farklı tarifelere
geçmekte fayda vardır. Aksi takdirde davranışın devamında sıkıntı yaşanır, yani
sürekli pekiştirme sönme durumunu en kolay yaşayacak pekiştirme tarifesidir.
- SÜREKLİ OLMAYAN PEKİŞTİRME: Sürekli olmayan pekiştirmeye bazı kaynaklarda kısmi pekiştirme
denilmektedir. Bu pekiştirme tarifesinde pekiştirme sürekli değildir, yani
belli bir oran ya da süre aralığı mevcuttur. 4 adet sürekli olmayan pekiştirme
türü vardır. Bunlar:
- Sabit Oranlı Pekiştirme: Bu pekiştirme türünde oran vardır ve bu oranın
sayısı bellidir. Örneğin; bir çocuk bir aletin düğmesine bastığında 3 adet top
düştükten sonra 1 adet şeker düşüyorsa sabit oranlı pekiştirmedir.
- Değişken Oranlı Pekiştirme: Bu pekiştirme türünde de bir oran vardır; fakat
bu oranın ne kadar olacağı davranış öncesinde kestirilemez. Örneğin; bir çocuk
bir aletin düğmesine bastığında ilk etapta 2 top sonra 1 şeker, ikinci etapta 4
top sonra 1 şeker, üçüncü etapta 7 top sonrasında 1 şeker düşer. İşte bu tür
pekiştirmeye değişken oranlı pekiştirme denilir, yani çocuk aletle oynadığı
sürede ne kadar top sonrasında şeker düşeceğini bilemez. En güçlü pekiştirme
türüdür ve sönmeye karşı oldukça dirençlidir.
- Sabit Aralıklı Pekiştirme: Bu pekiştirme türünde zaman kullanılmaktadır. Örneğin;
bir çocuk bir aletin düğmesine basınca da basmayınca da 5 dakikada bir şeker
düşerse sabit aralıklı pekiştirmeye girmektedir.
- Değişken Aralıklı Pekiştirme: Bu pekiştirme türünde değişen zaman aralıkları
kullanılmaktadır. Örneğin; birleştirilmiş ders sistemini benimseyen bir
profesörün ders süresinin sürekli değişmesi. Bazen 50 dakikada, bazen 55
dakikada, bazen de 75 dakikada dersi iÅŸlemesi.