İnsanlar, diğer insanlar hakkında düşünürken her zaman empati kurma yolunu seçmezler. Yani bir
başka deyişle kendilerini karşılarındaki insanın yerine koymazlar. Bazen insanlıkdışılaştırma yolunu seçerek saldırgan davranışlarını daha rahat
sergilerler. Tam olarak açıklamak gerekirse insanlıkdışılaştırma,
karşımızdakini insan olarak değil yani canlı bir varlığa zarar verecekmiş gibi
değil de normal ve cansız bir varlık gibi düşünme biçimidir.
Buna
karşın çoğu insan kurbanını insan dışı bir varlık olarak düşünmediği sürece
yabancı birisine acı çektirmekte zorlanır. Birörnek verecek olursak, ABD Uzak Doğulu insanlar ile savaştığı
sırada Amerikan askerleri düşmanlarından genellikle balçık olarak söz ediyorlardı.
Bu durum bilim insanları, acımasız davranışların insanlıkdışılaştırılarak
rasyonelleÅŸtirilmesi olarak deÄŸerlendirirler. Bunun sonucunda ise insandan daha
aşağı bir varlık olan birisine, bir insandan daha kolay acı çektirebilirsiniz.
Bu tip bir rasyonelleştirme bu kişiye karşı saldırgan davranışlarımızı kolay
bir şekilde sürdürmemizi sağlar. Düşmanımızın aslında bir insan olmadığını
beynimize yerleştirdiğimiz zaman ona karşı yapılacak her türlü gaddarlığın
önündeki engelleri de kaldırmış oluruz.
İnsanlıkdışılaştırma
sürecini anlamak, bu durumu tersine çevirmenin ilk adımıdır. Özellikle çoğu
kişi için bir başkasına aşırı saldırgan davranışlar sergilemek bu kurama
bağlıysa, insanlar arasında empati kurularak saldırgan davranışların
sergilenmesinin önüne geçilebilir. Araştırma sonuçları da bu fikri güçlü bir
ÅŸekilde desteklemektedir.
Bir
çalışmada empati kurma davranışının eğitimini alan öğrenciler, bu eğitimi
almayan öğrencilere oranla, bir kişiye karşı çok daha az saldırgan davranışlar
sergilemişlerdir. Buna benzer bir başka çalışmada ise, Japon öğrencilere
öğrenme deneyinin bir parçası olarak bir başka öğrenciye elektrik şoku
vermeleri istenmiÅŸtir.
Bir koşulda katılımcılara kurbanlar tarafından kendileriyle ilgili kişisel bir eşya örneğin bir resim gösterilmiş ve iletişim olanağı sağlanmıştır, diğer koşulda ise kurbanlara böyle bir olanak tanınmamıştır. Sonuç olarak katılımcılar, kişisel bilgiler veren kurbanlara karşı çok daha düşük şiddette şoklar uygulamışlardır.