Ä°nsan psikolojisi gerçekten henüz tam anlamıyla çözülememiÅŸ soruları bünyesinde barındırır. Biz burada saldırganlık ile ilgili iki durumu gözden geçireceÄŸiz. Bir tanesi insanların kışkırtılması diÄŸeri ise bu olay sonucunda karşılık vermedir.

                Kışkırtılma, bir insan tarafından baÅŸka bir insan üzerinde kurulan psikolojik bir baskı sürecidir. Bir insan tarafından kışkırtılan kiÅŸi bu duruma karşılık verme ile cevap verir.  Karşılık verme ise insanların baÅŸkaları tarafından kışkırtıldıklarında bu karşılık kullandıkları bir savunma mekanizmasıdır.

                Bu duruma bir örnek vermek gerekirse, yarı zamanlı bir iÅŸte çalıştığınızı düşünün. Bir dönercide tezgah arkasında ustaya yardım ediyorsunuz. Usta o gün biraz rahatsızlanıyor ve siz her iki iÅŸi birden yapmak zorunda kalıyorsunuz. Bütün bu aksilikler yetmezmiÅŸ gibi bir de o gün gelen müşteri sayısı diÄŸer günlere göre daha fazla. Tüm bu karışıklıklar üzerine iÅŸleri biraz daha hızlandırmak isterken, oradan oraya koÅŸuÅŸtururken bir turÅŸu bidonun deviriyorsunuz ve her yer turÅŸu içinde kalıyor. Patronunuz o anda içeri girip durumu görüyor ve bu hatanın bedelini sizin maaşınızdan keseceÄŸini söylüyor. Siz de o anda sanki tüm bunları isteyerek yapmışçasına aldığınız tepki karşısında patrona dönüp karşılık vermeye baÅŸlarsınız.

                Saldırganlık çoÄŸu zaman bir baÅŸkası tarafından kışkırtılan kiÅŸinin karşılık verme gereksiniminden kaynaklanır. Hristiyanlıkta her ne kadar öteki yanağını dön diye bir tabir kullanılıp bu ÅŸekilde insanlara anlatılsa da, bilimsel deneyler iÅŸin gerçek yüzünün bu ÅŸekilde olmadığını göstermiÅŸtir.

                Bu konu ile ilgili çalışmalardan biri Robert Baron tarafından düzenlenmiÅŸtir. Bu deneyde katılımcılar yeni bir ürün için reklam hazırlamışlardır. Daha sonra bu reklamlar deney iÅŸbirlikçisi tarafından incelenmiÅŸ ve eleÅŸtirilmiÅŸtir. Bir koÅŸulda eleÅŸtiri güçlü olmakla birlikte nazik ve düşünceli biçimdedir. DiÄŸer koÅŸulda ki eleÅŸtiri ise hakaret niteliÄŸindedir. Katılımcılara karşılık verme olanakları sunulduÄŸunda sert muamele gören katılımcıların karşılık verme eÄŸiliminin, nazik muamele görenlere oranla daha yüksek olduÄŸu görülmüştür.

                Elbette istisnalar bu durum içinde söz konusudur. Yani insanlar kışkırtıldıkları her an bu duruma bir karşılık vermezler. Kendi kendilerine bu kışkırtmanın kasıtlı yapılıp yapılmadığını sorarlar. Kasıtsız olarak yapıldığına karar verdiklerinde ise buna karşılık göstermezler.

                Benzer ÅŸekilde hafifletici nedenler olduÄŸunda da karşı saldırganlık durumu yaÅŸanmaz. Bunun yanı sıra saldırgan bir tepkiyi dindirmek için kışkırtma sırasında bu hafifletici nedenlerin farkına varmak gerekir.