TIBBİ MİKROBİYOLOJİ ANABİLİM DALI

TIBBİ MİKROBİYOLOJİ ANABİLİM DALI

     Mikrobiyoloji genel olarak, çıplak gözle görülmeyen mikroskobik canlıları yani mikroorganizmaları inceleyen ana bilim dalıdır. Mikroskobik canlılar mikroorganizma veya mikroplar olarak adlandırılırlar ve tek hücreli canlılardır. Mikrobiyoloji bu canlıların fonksiyonlarını, anatomik, biyolojik ve genetik yapılarını, şekillerini, metabolizmalarını, çoğalma yollarını, fiziksel ve kimyasal etkilere gösterdikleri tepkileri, çevre ortamındaki yoğunlularını, sınıflandırılmalarını insan ve çevre ile olan ilişkilerini inceler.
      Mikroorganizmalar pek çok bilim dallarını ilgilendirdiğinden bunları inceleyen bir bilim dalı olan mikrobiyoloji de uygulama alanlarına göre farklı adlar alır. Mikrobiyoloji içerisinde uygulama alanlarına göre ziraat mikrobiyolojisi, veteriner mikrobiyolojisi, gıda mikrobiyolojisi, deniz mikrobiyolojisi, çevre mikrobiyolojisi, toprak mikrobiyolojisi, orman mikrobiyolojisi gibi değişik bilim dalları oluşmuştur. İşte tıbbi mikrobiyoloji veya diğer adıyla klinik mikrobiyoloji, tıp alanında kullanılan mikrobiyoloji biliminin adıdır.

      Tıbbi mikrobiyoloji kısaca, mikroorganizmaların insanlar üzerindeki etkileri, insanda oluşturdukları hastalıklar ve bu hastalıkların tanı ve tedavi yollarıyla ilgilenen bir bilim dalıdır.
      Temel Bilimlerde içerisinde yer alan tıbbi Mikrobiyoloji veya klinik mikrobiyoloji bir klinik laboratuar branşı olup, insanlarda enfeksiyon hastalıkları olarak adlandırılan çeşitli hastalıkları oluşturan mikroorganizmaları ve bu mikroorganizmaların hangi antibiyotiklerle veya ilaçlarla tedavi edilebileceğini inceleyen bilim dalıdır.

      Tıbbi mikrobiyoloji uzmanları hasta muayenesi yapmazlar, laboratuar çalışması yürütürler. Tıbbi mikrobiyoloji uzmanları, kendilerine gönderilen klinik örnekler üzerinde yaptıkları laboratuar çalışması ile hastalığı (enfeksiyonu) ortaya çıkaran etken mikrobun ne olduğunu ve bu etkenin hangi antibiyotiklere karşı duyarlı olduğunu belirleyip, bu durumu hastayı tedavi eden hekime rapor ederler.
Tıbbi mikrobiyoloji uzmanlarının görevleri:

• Enfeksiyon hastalıklarını oluşturan mikroorganizmaların tanısı ve hangi antibiyotiklerle veya ilaçlarla tedavi edilebileceğinin belirlenmesi yönünde araştırma faaliyetleri yapmak,

• Enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde klinik konsültasyon hizmeti vermek,

• Bulaşıcı hastalıklarla ilgili epidemiyolojik çalışmalar yapmak,

• Bakteri kültürü, antibiyogram testleri, duyarlılık testleri gibi çeşitli laboratuvar testlerin yapıldığı mikrobiyoloji laboratuvarlarının çalıştırılmasında idari ve bilimsel sorumluluğunu yerine getirmek.
  
• 
  
•       Ülkemizde Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanlığı yanında, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji adıyla birleşik bir anabilim dalı ve uzmanlık alanı da mevcuttur. Enfeksiyon Hastalıkları Dahili Tıp Bilimleri bölümü içerisinde, Tıbbi Mikrobiyoloji ise Temel Tıp Bilimleri bölümü içerisinde yer alır. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji anabilim dalı iki farklı bilim dalının birleştirilmiş halinden oluşmaktadır.

   

      Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji anabilim dalında rutin mikrobiyolojik laboratuvar çalışmaları yanında enfeksiyon hastalarının tedavileri de yapılmaktadır.

      Enfeksiyon hastalıkları tüm dünyada en sık görülen hastalıklardandır. Bu hastalıklar bakteri, virüs, mantar gibi çeşitli mikroorganizmaların vücuttaki enfeksiyonları sonu meydana gelirler. Geri kalmış ülkelerde bu hastalıklar daha yaygın görülür ve çoğunlukla ölümle neticelenir.

      Enfeksiyon hastalıkları genellikle ateş, üşüme, titreme, halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, ağrı, bulantı, kusma gibi belirtiler verir. Bazı enfeksiyon hastalıklarında bilinç bozuklukları, ishal, kabızlık, eklem ağrıları, vücutta döküntüler ve kızarıklıklar, öksürük, sarılık gibi belirtiler de olabilmektedir.

      Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji anabilim dalı tarafından teşhis, takip ve tedavisi yapılan bazı hastalıklar aşağıda listelenmiştir: 

• Ateşli seyreden ishal, eklem ağrısı gibi hastalıklar,

• Sarılık,

• Hepatit B,

• Hepatit A,

• Hepatit C,

• Ateşli seyreden boğaz ağrıları ve öksürük,

• Hastane enfeksiyonları,

• Organ nakli, yanık ve yaralanma gibi olgularda görülen enfeksiyonlar,

• Tüberküloz,

• Sıtma,

• Kemik ve eklem enfeksiyonları,

• Soğuk algınlığı,

• Grip,

• AİDS (HIV) ve diğer viral hastalıklar,

• Tetanos,

• Zatüre,

• Dizanteri,

• Paraziter hastalıklar,

• Frengi,

• Bel soğukluğu,

• Enfektif endokardit,

• Deri ve yumuşak doku enfeksiyonları,

• Sistemik mantar enfeksiyonları,

• Tifo,

• Brusella (Malta humması),

• Menenjit ve diğer santral siniri sistemi enfeksiyonları,

• Nedeni bilinmeyen ateş.

      Çoğu enfeksiyon hastalıkları için aşılama ile korunma programları geliştirilmiştir.

Önemli yaygın olarak rastlanan bazı enfeksiyon hastalıklarının etmenleri:

      Hepatit A, Hepatit B ve Hepatit C: Hastalıklarının etmeni virüstür ve aynı adlarla anılırlar (Hepatit A virüsü gibi). Bu hastalıklar karaciğerde iltihaplanma yaparlar.

      Tüberküloz (verem) hastalığının etmeni Micobacterium tüberculosis (M.Tbc) olarak bilinen bir bakteridir. Bu hastalık akciğerlerde görülür.

      AİDS hastalığının etmeni bir virüstür. HIV virüsü olarak bilinir. Hastalık adını, İngilizce Acquired Immuno Deficiency Synrome kelimelerinin baş harflerinden almıştır. Bu kelimeler virüsün ortaya çıkardığı rahatsızlığı yani hastalığı tanımlar. HIV virüsü hastalarda bağışıklık sistemini (immuno system) çökerterek vücudu savunmasız bırakmaktadır.

Uzmanlık eğitimi:

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlığı: Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanı olabilmek için 5 yıl ihtisas yapmak gerekir. Ancak Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanları ayrıca Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlığını tamamlamak isterlerse bu alanda 3 yıl ilave bir ihtisas yapmaları yeterli olmaktadır.

Tıbbi Mikrobiyoloji: Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanı olabilmek için 4 yıl ihtisas yapmak gerekir.

      18/7/2009 tarih ve 27292 sayılı resmi gazetede yayımlanan Tıpta ve Diş hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği hükümlerine göre veteriner, eczacı ve kimyager olanlar, tıbbi mikrobiyoloji alanlarında TUS’ta başarılı olmaları kaydıyla uzmanlık eğitimi yapabilmektedirler.