İstanbul'un tarihi yapılarından olan Haydarpaşa Garı, bir dönem Türk filmlerinin vazgeçilmez unsuru olmuş; birçok filmde yer edinmişti.

   İstanbul denildiğinde akla ilk gelen simgelerden biridir. Ününü salt Türkiye ile sınırlamak doğru olmaz. Çünkü, onun ünü tüm dünyaya yayılmıştır.

   Haydarpaşa Garı'nın bulunduğu bölge, önceden bir mesire yeriydi ve -günümüzde hiçbir izi kalmasa da- ormanlarla kaplıydı. Bu bölge ve çevresi yerleşime açık değildi. Ancak, yerleşim maksadıyla kullanılmasa da --stratejik konumu nedeniyle- çok çeşitli amaçlar için kullanılıyordu. Burada zaman zaman Osmanlı ordusunun toplandığı ve talim yaptığı gözlenirdi. Ayrıca Osmanlı ordusu bir sefere çıktığında çoğu zaman burada toplanırdı ve gerekli hazırlıklarını yapardı. Medine'ye gidecek olan Hacı adaylarının yola çıktığı yer de burasıydı. Görüleceği üzere, gar yapılmadan önce bölge aktif bir şekilde kullanılıyordu.

HAYDARPAŞA - PENDİK HATTI

   “Bağdat Demiryolu Projesi”, fiiliyata geçtiği tarihten çok önce Sultan Abdülaziz döneminde düşünülmüştü. Abdülaziz, Bağdat'a ulaşacak olan demiryolunun başlangıç noktası olarak bugünkü Haydarpaşa Garı'nın bulunduğu alanı belirledi. 1872 yılında Haydarpaşa-Pendik arasında kısa bir hat yapıldı. Hattın başlangıç durağı olan Haydarpaşa'ya da küçük bir istasyon inşa edildi.

ABDÜLHAMİD VE HAYDARPAŞA GARI

   Bir süre sonra bazı sıkıntılar baş gösterdi. Mevcut hat ve istasyonlar ihtiyacı karşılayamıyordu. Bu sorunu çözmek için büyük bir gar yapılması fikri kafalarda oluştu. Bu arada Abdülaziz'in ardından tahtta Abdülhamid bulunuyordu.

   Abdülhamid, demiryollarına büyük önem veriyordu. Bundan dolayı, Haydarpaşa Garı'nın ihtişamlı ve dünyada ses getirecek bir şekilde yapılması için çok çaba gösterdi. Bu isteğini şu sözlerinden anlamak mümkün: “Bunca kilometre demiryolu yaptım memlekete, çelik rayların ucu Haydarpaşa’da. Koca binalarıyla liman yaptım, yine belli değil. Bana o rayların denize kavuştuğu yere öyle bir bina yapın ki, Ümmetim baktığında ‘Buradan bindin mi hiç inmeden Mekke’ye kadar gidilir’ desin .”

HAYDARPAŞA GARI İÇİN YARIŞMA DÜZENLENİYOR

   Hemen gar yapımı için girişimlere başlandı. En güzel bir şekilde yapılması için proje yarışması yapıldı. Yarışmaya farklı ülkelerden çok sayıda mimar katıldı. Mimarların hazırladığı projeler titizlikle incelendi ve sonunda iki Alman mimar üzerinde karar kılındı: Otto Ritter, Helmuth Cuno. Projeyi de “Anadolu Bağdat” isminde bir Alman şirketi gerçekleştirecekti. Projede çalışmak üzere Almanya'dan ve İtalya'dan ustalar getirtildi. Dönemin koşullarında demiryolu konusunda yerli kaynaklarımız çok yetersizdi; hem maddi olarak, hem de nitelikli iş gücü açısından.

   Her şey tamamlandıktan sonra 30 Mayıs 1906'da çalışmalara başlandı. Çalışmalar yaklaşık iki yıl sürdü ve 19 Ağustos 1908'de tamamlandı. Garın kapladığı alan 255 m2 idi.

   19 Ağustos günü, yüzyıllar boyunca ihtişamını koruyacak olan Haydarpaşa Garı büyük bir törenle açıldı. Açılışı İttihat ve Terakki hükümetinin Ulaştırma Bakanı Hallaçyan Efendi yaptı. Hallaçyan Efendi, Alman firmasının Almanca yapacağı konuşmaya engel oldu ve konuşmanın Türkçe yapılmasını sağladı.

HAYDARPAŞA İSMİ NEREDEN GELİYOR?

   Haydarpaşa ismi nereden geliyor? Bir iddiaya göre Kanuni Sultan Süleyman ve Yavuz Sultan Selim'in vezirlerinden olan Haydar Paşa'nın ismi, bir diğer iddiaya göre ise 3. Selim'in paşalarından Haydar Paşa'nın ismi verilmişti.

CEPHANELİK OLARAK KULLANILAN GAR

   Demiryollarının Mili Mücadele döneminde önemi çok büyüktü. Haydarpaşa Garı, Birinci Dünya Savaşı sırasında aktif bir şekilde kullanıldı. Gar, cephanelik olarak kullanılıyordu. Ayrıca asker ve silah sevkiyatı da yapılıyordu. Almanya'dan gelen cephaneler buradan Anadolu'ya taşınıyordu.

   Haydarpaşa Garı, 6 Eylül 1917'de sabotaja uğradı. Ard arda patlamalar meydana geldi ve büyük bir yangın çıktı. Birçok asker bu sırada yaşamını kaybetti. Gar da bu patlamadan oldukça etkilendi ve bazı bölümleri zarar gördü. Yapılan onarım sonucunda oluşan hasar giderildi.

1917'deki yangından sonraki vaziyet

   15 Kasım 1979 tarihinde Haydarpaşa açıklarında “Independenta” adlı tankerin bir gemiyle çarpışması sonucunda binanın kurşun vitrayları zarar gördü.

   Son olarak da; 28 Kasım 2010'da “onarım çalışmaları sırasında“ vahim bir yangın geçirdi. Çatı ve dördüncü katı büyük zarar gördü.

28 Kasım 2010 günü çıkan yangından bir görüntü