İstanbul
Arkeoloji Müzeleri’nin çoğul olarak ifade edilmesinin nedeni, bu kurumun kendisine
bağlı 3 müzeden oluşmasından dolayıdır. Biz de bu yazımızda öncelikle İstanbul’un
tarihinde ve genel olarak Arkeoloji Müzeleri’nin kuruluşundan, daha sonra da bir
başka yazımızda sırasıyla müzenin bölümlerinden bahsedeceğiz.
İstanbul,
prehistorik çağlar dediğimiz tarih öncesi çağlardan beri yoğun olarak yerleşim
görmüş oldukça önemli bir kenttir.
İstanbul’un yaklaşık 22 km batısında bulunan Yarımburgaz Mağarası kentin
ve Anadolu topraklarının geçmişine ait örnekler sunan çok önemli bir mağaradır.
İstanbul
daha sonraki dönemlerde de yoğun olarak yerleşim görse de, Yunan dönemine
geldiğimizde İstanbul’da kurulan küçük şehir devletlerinin çok da önemli bir
konumda olmadıklarını gözlemliyoruz. Sadece bugünkü Kadıköy civarına kurulmuş
olan “Kalkedonya”nın adına antik yazarlarda rastlamak mümkün oluyor (Bknz.
Argonautlar Mitosu)
Daha
sonra Bizans dönemine geldiğimizde şehrin önemi giderek artmış ve Doğu Roma
İmparatorluğu’nun başkenti konumuna gelmiştir. Bizans İmparatorluğu’na adını
verenin de İstanbul’u fetheden İmparator Byzan’dan geldiği rivayet edilse
Bizans ismi, 19. Yüzyılda bir tarihçi tarafından ortaya atılmış terminolojik
bir isimdir. 1453 yılında Osmanlı’nın İstanbul’u ele geçirmesiyle Bizans
İmparatorluğu çökmüş ve bu tarihten sonra da şehirde Türk-İslam eserleri
yapılmaya başlanmıştır.
İşte
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin her bir kolu, böylesine köklü bir geçmişe sahip
olan İstanbul’un sahip olduğu eşsiz sanat eserlerinin korunması ve şimdiki
kuşaklara sergilenmesi amacıyla 13 Haziran 1891 yılında ziyarete açılır.
Aslında Türkiye topraklarında eski eser toplama bu tarihten önce; 1846
yıllarında Damat Fethi Paşa’nın merakıyla başlanır. Çeşitli yerlerden toplanan
sanat eserleri, o zamanlar silah deposu olarak kullanılan Aya İrini Kilisesinde
toplanmıştır.
Aslında
Türk müzeciliğinin asıl kurucusu, Türk arkeolojisinin de babası olarak
nitelendirilen, Osman Hamdi Bey’dir. Hamdi Bey müze müdürlüğüne atandıktan
sonra çıkardığı bir yasa ile arkeolojik ve sanat değeri taşıyan eserlerin yurt
dışına çıkarılmasını yasaklamıştır. Daha sonra Hamdi Bey ve müze ekibi yaptığı
çeşitli kazılarla Türkiye arkeolojisinin sistematik bir şekilde başlamasına ön
ayak olmuşlar ve söz konusu müzelerde teşhir edilecek eser sayısını da
arttırmışlardır.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin bir diğer özelliği ise, böylesine çok sayıda olan sanat eserlerinin sergilenmesi amacıyla, özel olarak yaptırılmış ilk müze binası olmasıdır. Çinili Köşk’ün hemen önüne inşa edilen yeni müze binası diğer müze kompleksleri ile birlikte ziyarete açılmıştır. Müzenin üç bölümü vardır:
Bu üç bölümü bir başka yazımızda daha detaylı bir şekilde
ele alacağız.
İstanbul Arkeoloji
Müzelerine Nasıl Gidilir?
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne ulaşmak oldukça kolaydır. Kabataş – Bağcılar tramvay hattının Gülhane istasyonunda inerek müzeye ulaşabilirsiniz. Karşı taraftan gelecek olanlar ise yine bu tramvay hattına gelen vapur hatları ile müzelere ulaşım sağlayabilirler.