TARİHE MAL OLMUŞ SÖZLER

     Tarih denen zaman derelerinin içinden çıkıp gelmiş bazı sözler var ki, yeri gelince bir atasözü bir darb-ı mesel gibi söylenegelir. Bu sözleri söylediği kendisine atfedilen şahıs gerçekten bunu söylemiş midir?söylememiş midir? Tam olarak bilmek mümkün olmasa da her hatırlanışında içerdiği mana yükünü idrak etmenin tekrarıyla; bugün tarihle bütünleşir, insan insanla  buluşur, bazen bu bir ideal birliğinin tazelenişidir.  Bazen de insanın acımasızlığının sınırsızlığını gözler önüne serer. İşte bunlardan biri:

SEN DE Mİ  BRÜTÜS
      Meşhur Roma İmparatoru Gaius Julius Caesar  (M.Ö1OO-M.Ö-44) ülkesinin sınırlarını ve  kendi ihtişamını arttırırken bir yandan da sıkı bir diktatörlük kurmuştu. Bir zaman sonra senatörler tarafından hızlanan muhalefet nihayetinde ona karşı müttefik  bir suikastla sonuçlandı. Onu Pompey tiyatrosunda  kıstırıp hançerleyen suikastçılar arasında  yakın arkadaşı bir başka kaynağa göre de evlatlığı olan  Marcus Junius Brutus ‘da vardı .

     Tam 23 hançer yarasının birinin sırtında olması ve bu zamana kadar en yakını bildiği birinin canına kastedenler arasında olduğunu anlamaktan gelen bir sükut-ı hayal sözü olan “et tu brute”, yani “sen de mi brütüs” sözü bu gün hala ummadığımız birinden yediğimiz bir darbede aynı Sezar gibi ağızlarımızdan dökülüvermiyor mu? Tarihçiler bu sözü kralın kendisinin değil, Shakespeare’in Julius Caesar eserinin unutulmaz bir repliği olduğunu söyleseler de hiç önemi yok. Hatıralarda yer eden ve tarihe mal olan yönü ihanetin acısını vurgulamaktaki etkisidir.

YA  İSTANBUL BENİ ALIR YA BEN İSTANBULU
      Stratejik konumu tarihin her döneminde  etkili ve ona sahip olanı güçlü kılan İstanbul , çeşitli kavimlerce defalarca kuşatılmıştır. Müslüman kumandanların İstanbul önlerine gelişini hiç şüphesiz “Konstantiniyye muhakkak fetholunacaktır. Onu fetheden  komutan ne güzel komutan ,askerleri de ne güzel askerdir”  cümleleriyle öven Peygamber (s.a.v.) müjdesidir. Fakat İstanbul’u almak hem siyasi açıdan hem de surlarda gedikler açacak teknolojiye sahip olunamadığından hiç te kolay değildir. Birbirini yiyen hristiyan devletler  söz konusu İstanbul olunca Bizans’a yardım edip haçlı kuvvetleri oluşturmakta ya da entrika yoluyla rakibinin gücünü azaltmayı çok iyi bilmiştir. Dolayısıyla fetih genç hükümdar 2. Mehmed için de zordur zor olmasına ama o işte bu sözlerle zorluk karşısında yılmamanın, davasında sebat etmenin sonuca ulaşmak için bütün gücünü seferber etmenin başarı yolunu nasıl açtığını tarihe yazmıştır. 

     Fetih hazırlıklarının en büyükleri olarak bilinen Rumeli Hisarı’nın yaptırılması, surları dövecek büyüklükte daha önceden yapılamamış muhteşem topların döktürülmesi,  gemilerin karadan Haliçe indirilmesi gibi hayret verici  çalışmalar aslında bu sözdeki azim ve iradenin ceht ve gayrete dönüşmesiydi.İşte bu cümleyle ifade edilen kararlılık şuuru  6 Nisan 1453’ de Bizans’ın elinde olan İstanbul’u 29 Mayıstan bu güne Müslüman Türkler’in yönetimine katıyordu. Hayatın kapalı kapılarını açmaya yönelik, gençlerimizin kişisel gelişim kitaplarından aldığı ilhamdan daha fazlası bu ibret dolu tarihi zaferde saklıdır.

EKMEK  BULAMIYORLARSA  PASTA  YESİNLER
      Her söylendiğinde yarı alay yarı küçümseme ve söyleyenin umursamazlığını ortaya koyan ve aslında bizdeki karşılığıyla tok açın halinden anlamazın yabancı versiyonu olan bu söz Fransa Kraliçesi Maria Antoinette‘ye ithaf edilmiştir. Hem o kadar ki; krallık yönetimine ve kraliçeye yöneltilen düşmanlığın fitilini ateşleyen ve 1789 Fransız İhtilalinin başlangıcını oluşturan bir kıvılcım olarak rakipleri tarafından halkın kulağına yayılarak, ihtilal ateşini körüklemekte çok etkili olmuştur.

     Maria Antoinette 1755’te Kutsal Roma İmparatoru 1. Franz ve Avusturya Macaristan İmparatoriçesi Maria Theresa’nın kızı olarak dünyaya geldi. 14 yaşında Fransa Veliahtı 16. Lui ile evlendi. 1774 Mayısında ise kocası kralın tahta geçişi ile kendisi de kraliçe oldu.

     İktidarları döneminde Fransa mali krizlerle bunalmıştı ve özellikle un kıtlığı ekmek fiyatlarının aşırı artmasına neden olmuştu. Bu cümlenin bir umursamazlık ve halkın derdine duyarsızlık sembolü olmadığını savunan iki görüş vardır. Bunlardan birincisi kraliçe pahalı olan ekmek yerine daha az un kullanılan “brioche” nin maliyetinin düşüklüğü nedeniyle piyasada satılmasının artırılması yolunda ekonomik tedbir almıştı. Fakat aleyhtarları ve zaten kraliyet ailesinin sevilmemesi kelimenin biri değiştirilerek ve tabii ki bildiğimiz manasına dönüşmesi arzu edilerek lanse edildi. Bir diğeri ise bu cümlenin ihtilalin fikir babalarından biri olan Jean Jacques Rousseau’ nun 1767 de kaleme aldığı “İtiraflar”  adlı eserinde bir prensesin ağzından söyletilmiş olmasıdır ki bu prensesin 1774’de  kraliçe olan Maria Antoinette ile alakası yoktur.

     Kraliçe olarak siyasi kimliği etkili olmasa da “şefkatli bir anne, lanse edilenin aksine lüks ve israftan kaçınan kocasının gözünde bile fazla değeri olmayan, sözü geçmeyen sığ ve zayıf karakterli bir kadındı.” diyor tarihçiler. Fakat herhalde en önemli meziyeti giyotine gideceği yola kadar ülkesinin menfaatlerine ve kraliyet ailesinin şerefine leke sürecek hareketlerden kaçınması ve akıbetini cesaretle beklemesidir. Fakat ne çare ki bu cümleler ancak ölümünden seneler sonra dile getirilecektir. Aslında o örnekleri çok görüldüğü gibi ihtilal galiplerinin iftira ve çeşitli hakaretlerine maruz kalmış bir mazlumdur. İhtilalin haklı sebeplerini göstermek için  hataları olduğundan fazla gösterilmiştir. İşte bu söz kraliçenin 1793’te basit bir at arabası içinde sokaklarda bir saatten fazla suçlu -mücrim olarak gezdirilerek saçları kesilmiş elleri arkadan bağlanmış ve hatta cellada hakaret ettiği gerekçesiyle çırılçıplak bırakılmış bir vaziyette  vatan haini yaftasıyla giyotinle idam edilmesini netice verecek bir akıbeti doğurmuştur.Tarihi mağdurlar değil çoğunlukla galipler yazdığına göre sefalete duyarsız yöneticiler şablonunun en önemli temsilcisi olarak tarih sayfalarına böyle geçmiştir.