Sosyolojik soru nedir?
Bilim
olmanın bir gereği olan cevap arama eylemi elbette ki Sosyoloji için de
geçerlidir. Sosyoloji, soru sorma ve cevaplama işlemini bütün bilimler gibi
sistematik bir şekilde gerçekleştirmektedir. Öncelikle bir sorunun sosyolojik
olabilmesi için toplumla doğrudan doğruya ilişkili olması gerekir. Sosyologlar
olgularla ilgilenir. Olayları, olgular ile açıklama yoluna giderler. Sosyolojik
olgu, bir kategoridir. Eğer sosyolojik olgu ve sosyolojik olaylara örnek vermek
gerekirse şöyle olacaktır:
Sosyolojik olgu: Aile, Nüfus, Kapitalizm gibi terim ve kavramlar,
Sosyolojik olay: Aile içi şiddet, 92 yılındaki nüfus artışı, Kapitalizmin ekonomiye etkisi gibi oluşlardır. Görüldüğü gibi olgular çok daha tümel; olaylar ise daha tikeldirler.
4 farklı sosyolojik soru tipi vardır:
Sosyolojik sorular, toplumsal olayları araştırmak ve açıklamak amacıyla büyük önem taşırlar. Soruların cevaplama yöntemleri kanıtlayıcı nitelikler taşımak zorundadır ve toplum yaşamının anlaşılması ve gelişmesine büyük katkıda bulunurlar.
Sosyolojik bir araştırma yaparken bir olguya dair cevapları genel-geçer doğrularla kanıtlamalıyız. Yani toplumsal alanda kabul edilen sosyolojik kanıtları kullanmalıyız. Bir sosyolojik araştırma yapma üzere 7 adım izlenir. Bunlar:
1. Araştırma Sorunu Belirlemek
2. Kanıtları Belirginleştirmek
3. Sorunu Daha Belirgin Hale Getirmek
4. Bir Desen/Tasarım Oluşturmak
5. Araştırmayı Gerçekleştirmek
6. Sonuçları Yorumlamak
7. Bulguları Raporlamak
Sosyolojik
araştırmalarda bir diğer önemli ilke ise nedensellik / ilişkisellik ilkesidir.
Yaptığımız araştırmalarda ortaya çıkan sonuçları, sebepleri açısından
nedensellik ve ilişkisellik açısından yorumlayabilmemiz gerekir. Ancak
nedensellik ve ilişkisellik birbirine karıştırılmamalıdır. Nedensellik, bir
olayın veya olgunun, doğrudan etkilendiği ve olduğu şekliyle gerçekleşme/olma
sebebi arasında kurulan bağdır; ilişkisellik ise dolaylı yoldan etkilendiği ve
aynı durumun başla olgular ya da olaylar üzerinde görülmesi durumunda kurulan
bağa verilen addır.
Sosyolojik olguların, fiziksel, biyolojik veya kimyasal olgulardan farklı olduğu noktalar vardır. Bu ayrılık şu noktada gerçekleşmektedir: Bahsettiğimiz diğer fen bilimlerinde gerçekleşen olayların oluş sebebi bellidir, değişmez ve tektir. Ancak sosyolojik olaylar birçok sebepten ötürü gerçekleşmiş olabilirler, ayrıca zaman geçtikçe geçerliliklerini de toplumların değişmesiyle beraber yitirirler. Bu bağlamda düşünülünce, sosyolojik olaylar ile örneğin bir fiziksel olayın arasındaki fark kolaylıkla görülür.
Sosyoloji bilimi, ilişkileri tanımlayan bir etkiyi yorumlamak üzere üç farklı kavramı kullanmaktadır. Bunlar:
Bağımsız Değişken: Diğer değişkenleri
etkileyen değişkene denmektedir.
Bağımlı Değişken: Diğer değişkenler
tarafından etkilenen değişkene denmektedir.
Kontrol: İlişkiler arasında, diğer
etkenlerin etki alanı dışında kalır. Değişkenlerden etkilenmez. Bu olgulara
veya olaylara da kontrol denmektedir.