1927 yılında New York’ta dünyaya
gelen Diana Baumrind, anne-baba tutumları üzerine çalışmalar yapmıştır. Bu
çalışmalar ebeveynlerin çocuk yetiştirmelerine temel olabilecek teoriler
içermektedir. Anne, baba ve çocuk arasındaki iletişim ve etkileşim üzerinde
duran Baumrind kuramını dört başlık altında toplamıştır. Bunlar:
1) Kontrol:
Anne
ve babanın çocuklarına koydukları kurallar ve bu kurallara onların bu kurallara
ne ölçüde uymak durumunda olduklarını gösterir.
2) İletişimde
Açıklık: Ebeveynler ve çocukların ortak kararlar alabilmesi, çocukların
fikirlerine önem verilmesi ve istenmeyen davranışların neden belirtilerek
anlatılabilmesini gösterir.
3) Olgunluk
Beklentisi: Ebeveynlerin, çocuklarının her türlü gelişim
alanında başarılı olmaları için onları ne kadar özendirdiklerini gösterir.
4) Bakım
– Destek: Ebeveynlerin çocuklarına karşı olan davranışlarında ne
kadar fedakâr, içten olduklarını gösterir.
Baumrind
ayrıca bu başlıklarla bağlantılı olarak anne-baba tutumlarına ilişkin üç
başlıktan daha bahsetmiştir:
a) Otoriter
anne – baba tutumu: Ülkemizdeki birçok ailede gözlenen bir
tutumdur. Bu tarz ebeveynlerin çocuklarıyla olan karşılıklı iletişimleri
zayıftır. Var olan iletişim de disiplin üzerine kurulmuştur. Kurallar büyük bir
önem taşımaktadır. Çocuklar uymak zorunda oldukları bu kuralların baskısı
sebebiyle içine dönük bir kişilik sergiler. Koyulan kuralların mecburiyetiyle
kendi kararlarını alamayan çocuklar kendilerine güvensiz, ürkek bir yaratılışa
sahiptir. Aşırı disiplinin bunların tam tersi etki yaptığı, çocukların
başkaldıran, her şeye karşı çıkan karakterde olduğu da gözlemlenmiştir.
b) Demokratik
anne – baba tutumu: İdeal olan tutumdur. Çocuklar kendi kişilikleriyle
kabul edilmektedir. Ebeveynler çocuklarına birer rehber olur, onların kendi seçimlerini
yapmaları sağlanır. Aile için ortak kararlar alınmaktadır. Böylelikle çocuklar
daha kolay karar alabilen, birine bağımlı olmadan yaşayabilen, fikir üretebilen,
sorumluluk alabilen bir kişiliğe sahip olmaktadır. Çünkü alınan kararlarda
onların düşünceleri de etkilidir, ebeveynler istek, kural ve beklentilerin
nedenlerini açıklamaktadırlar.
c) İzin
verici anne – baba tutumu:
Bu tarz ebeveynler iletişim konusunda çocuklarıyla yakın ilişki kurmaktadır
fakat onlara tanıdıkları aşırı özgürlük kontrolü elden kaçırmalarına sebep
olur. Çocuklar her türlü konuda serbest bir şekilde karar almaktadır. Ebeveynlerin
takındığı bu sınırsız hoşgörü ihmalsizliğe ve hatta ebeveyn ve çocuk arasındaki
oluşması gereken saygının yitirilmesine sebep olabilmektedir.