Belli bir eÄŸitim alarak kendisini geliÅŸtirmiÅŸ veya iÅŸinde ilerlemiÅŸ üst düzey düşünme becerilerine sahip, araÅŸtırmacı bireylerin çalışmak üzere geliÅŸmiÅŸ ülkelere göç etmelerine beyin göçü denir. Beyin göçleri genellikle bilim insanları ve mühendisler tarafından gerçekleÅŸmektedir. Bu kiÅŸiler sahip oldukları nitelikler sebebiyle bulundukları toplumların bilimsel, kültürel açıdan geliÅŸmelerini saÄŸlar, çaÄŸdaÅŸlaÅŸma yönünde gerekli ilerlemeleri gerçekleÅŸtirir, kendilerinden sonraki nesillere fikirlerini bırakarak geliÅŸimin sürekliliÄŸine katkıda bulunurlar. Bu nedenle beyin göçü toplumlar için önemli bir kayba sebep olur. Bu göç hareketi genellikle az geliÅŸmiÅŸ veya geliÅŸmekte olan ülkelerden geliÅŸmiÅŸ ülkelere doÄŸru yaÅŸanmaktadır. 1960’lı yıllardan sonra dikkat çekecek boyutlara varan göç hareketi özellikle Amerika ve Avrupa’ya doÄŸru geliÅŸmektedir. Beyin göçüne ÅŸunlar neden olabilmektedir:

• Az geliÅŸmiÅŸ veya geliÅŸmekte olan ülkelere göre geliÅŸmiÅŸ ülkelerin ileri medeniyetinin çekiciliÄŸi
  
  
• Ekonomik açıdan güçlü ülkelerin nitelikli kiÅŸilere yapacağı yatırımların çekiciliÄŸi
  
  
• Göç edilen ülkedeki çalışma imkanları ve özgür ortam
  
  
• Özellikle bilim insanları için saÄŸlanan laboratuvar olanakları
  
  
• Mesleki açıdan kiÅŸinin kendisini geliÅŸtirebileceÄŸi merkezlerin çokluÄŸu
  
  
• Yurt dışında yapılan evlilikler
  
  
• Yüksek öğrenim görmesine raÄŸmen kiÅŸinin iÅŸsiz kalması
  
  
• Siyasi istikrarsızlık

Türkiye’ye bakacak olursak Amerikan Kongresi Ä°statistiklerine göre ciddi bir göç yaÅŸandığı görülmektedir. 1962-67 yılları arasında 61 bilim adamı, 327 mühendis ve 319 doktor olmak üzere 707 yetiÅŸmiÅŸ insan gücü göç etmiÅŸtir. Aynı yıllarda Türkiye'den geliÅŸmiÅŸ ülkelere, BirleÅŸmiÅŸ Milletlerin kaynaklarına dayanan rakamlara göre, yılda ortalama 375 yetiÅŸmiÅŸ insan göç etmiÅŸtir. Bunların % 51.5 i tıp, % 40'ı mühendislik, % 5.5 i tabii bilimler ve % 3 ü sosyal bilimler alanlarından gelmektedir. Zeki Kuşçu’nun, ülkemizdeki meslek odalarında yaptığı araÅŸtırma sonuçlarına göre ise 1977 yılı sonu bakımından yurt dışına 4016 mühendis ve 2168 doktor göç etmiÅŸtir.¹

Günümüzde gerçekleşen teknolojik gelişmeler, eğitim alanındaki gelişme ve imkânların artması sebebiyle beyin göçü daha az yaşansa da hala önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bu sorunun çözülmesi için öncelikle beyin göçüne dair kapsamlı bir istatistik çalışması yapılmalı hangi alanlardan göç yaşandığı ve nedenleri tespit edilmelidir. Yükseköğrenimin kalitesi yükseltilmeli böylelikle öğrencilerin yurt dışındaki lisans veya lisansüstü eğitime ihtiyaç duymamaları sağlanmalıdır. Yurt dışında eğitim görmüş olanlara ise yurt içinde iş imkânları verilmelidir. Bilim insanlarının araştırmalarını kolaylıkla yürütebileceği ortamlar sağlanmalı ve buna yönelik merkezler kurulmalıdır. Üniversite ve bölümler oluşturulurken iş olanakları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu anlamda yapılacak önleme çalışmaları ülkemizin ekonomik ve bilimsel kalkınmasındaki kayıplarını ciddi oranda azaltacaktır.

  1  Åžahinöz, Ahmet: Beyin Göçü ve Teknoloji Sorunu Amme Ä°daresi Dergisi., Cilt 15, Sayı 40, Aralık 1982, s. 52.